Sự phát triển mạnh mẽ của phong trào bảo vệ môi trường và sử dụng sản phẩm eco-friendly thời gian qua đã mang tới rất nhiều lợi ích trong việc xây dựng cuộc sống bền vững. Đồng thời nó cũng sản sinh ra không ít thuật ngữ mới, điển hình như compostable – phân hủy hữu cơ. Vậy thuật ngữ này mang ý nghĩa gì? Hãy cùng khám phá qua bài viết sau nào.
Khái niệm compostable
Hầu hết rác thải hữu cơ như bã trà, bã cà phê hay các sản phẩm làm từ chất liệu hữu cơ đều có thể phân hủy và biến đổi thành phân ủ hữu cơ compost, CO2, nước trong điều kiện môi trường thích hợp. Quá trình phân hủy và biến đổi này được gọi là compostable – phân hủy hữu cơ. Tốc độ phân hủy hữu cơ thường diễn ra tương đối nhanh, chỉ mất khoảng vài tháng mà không để lại bất kỳ chất độc hại nào cho môi trường.
Làm sao để quá trình này diễn ra?
Chất liệu cấu thành
Để quá trình phân hủy hữu cơ có thể diễn ra thì trước hết món đồ cần phân hủy đó phải được tạo ra từ vật liệu hữu cơ thiên nhiên, giàu cacbon. Bên cạnh cỏ, thức ăn thừa, gỗ,..các sản phẩm compostable như bao bì hữu cơ, ống hút bã mía,…cũng thỏa yêu cầu này.
Điều kiện môi trường
Phần lớn rác thải hữu cơ đều cần trải qua quá trình ủ phân trong điều kiện môi trường phù hợp được quyết định bởi ba tiêu chí quan trọng sau:
_ Khí oxy: Để quá trình ủ phân diễn ra hiệu quả, khí oxy là vô cùng cần thiết. Nếu không có khí oxy thì thay vì phân ủ hữu cơ, ta sẽ nhận về thành quả là khí metan cực kỳ gây hại cho môi trường.
_ Nhiệt độ: Phân hủy hữu cơ sẽ diễn ra nhanh hơn ở nhiệt độ cao và thậm chí, một vài rác thải hữu cơ chỉ bắt đầu phân hủy khi ở một nhiệt độ nhất định.
_ Độ ẩm: Vi sinh vật cần nước để thực hiện vận chuyển chất giữa các tế bào nên quá trình ủ phân cũng đòi hỏi một độ ẩm vừa phải.
Vi sinh vật
Cuối cùng, ta có vi sinh vật – tác nhân quan trọng nhất trong quá trình phân hủy hữu cơ. Về cơ bản, vật liệu hữu cơ là nguồn thức ăn nuôi dưỡng, giúp vi sinh vật phát triển sinh sôi. Lợi dụng điều này, các nhà nghiên cứu sử dụng vi sinh vật và enzyme mà nó tiết ra để phá hủy liên kết của vật liệu. Sau khi liên kết bị phá hủy, vật liệu sẽ trở thành các hợp chất đơn giản hơn và tiến vào giai đoạn bảo dưỡng để cho ra sản phẩm cuối cùng là phân hữu cơ.
Quan hệ giữa phân hủy hữu cơ compostable và phân hủy sinh học biodegradable
Compostable là một phân nhánh trong biodegradable nhưng nó sở hữu những điểm khác biệt đặc trưng, cụ thể như:
Môi trường
Khác với một số sản phẩm biodegradable có thể phân hủy trong môi trường tự nhiên, những sản phẩm compostable cần phải được ủ ở một điều kiện môi trường có kiểm soát chặt chẽ về nhiệt độ, độ ẩm lẫn khí oxy. Do vậy, những sản phẩm này thường được ưu tiên ủ tại các cơ sở công nghiệp.
Thời gian
Quá trình phân hủy sinh học không bị giới hạn về thời gian phân hủy, đôi khi vài năm cũng có lúc kéo dài hơn mấy chục năm. Song, thời gian phân hủy hữu cơ lại cụ thể, rõ ràng hơn. Mỗi chất liệu khác nhau sẽ có quy định thời gian tương ứng, trong khoảng từ 90 ngày tới vài tháng.
Sản phẩm cuối cùng
Thông thường, sản phẩm cuối cùng của quá trình phân hủy sinh học sẽ là CO2, nước và sinh khối hữu cơ nhưng không bắt buộc vật liệu phải phân hủy hoàn toàn mà có thể là mảnh vụn. Ngược lại, với phân hủy hữu cơ, vật liệu sẽ chuyển hóa hoàn toàn thành CO2, nước, mùn hoặc phân bón compost (sau quá trình ủ phân) tốt cho đất đai, cây trồng.
Một vài chất liệu compostable tiêu biểu
Bã cà phê
Từ lâu ta đã biết bã cà phê có thể tái sử dụng với nhiều mục đích khác nhau. Chưa kể, phần bã này còn có thể dùng làm phân bón cho cây trồng. Vậy nên chẳng có gì lạ khi bã cà phê được xem là một trong những chất liệu nổi trội trong sản xuất sản phẩm compostable. Và không chỉ giới hạn ở sản phẩm đóng gói thực phẩm đồ uống, bã cà phê còn “lấn chân” qua cả thị trường thời trang với những phụ kiện như khẩu trang, giày dép.
Bã mía
Góp phần vào cuộc đua compostable, ta có bã mía cùng muôn vàn mặt hàng thông dụng làm từ loại chất liệu này như ván ép, bộ đồ ăn dùng một lần, ly, chén, hộp,..Bởi khả năng phân hủy hữu cơ của mình, những sản phẩm làm từ bã mía hiện đang được sử dụng ngày một rộng rãi nhằm thay thế đồ nhựa dùng một lần, giảm thiểu lượng rác thải nhựa ra môi trường.
Bột bắp
Giống bã mía, bột bắp cũng là chất liệu compostable chính tạo ra sản phẩm dùng một lần trong chế biến thực phẩm đồ uống. Ngoài ra, bột bắp còn có nhiều ứng dụng thú vị khác như làm vải dệt quần áo hoặc vật liệu cách nhiệt, gạch xây tường trong lĩnh vực xây dựng. Những sản phẩm bột bắp thường pha trộn thêm một vài thành phần khác để nâng cao chất liệu sản phẩm, giữ được độ bền. Song, chúng luôn đáp ứng đầy đủ yêu cầu eco-friendly và không bị mất đi khả năng phân hủy hữu cơ.
Kết luận
Hi vọng bài viết này có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về thuật ngữ compostable cũng như những câu hỏi liên quan đến nó. Phân hủy hữu compostable và các sản phẩm đạt tiêu chí compostable đều mang ý nghĩa to lớn với môi trường. Không chỉ thân thiện mà ở cuối vòng đời, chúng còn trở thành nguồn tài nguyên mới nuôi dưỡng đất đai, cây trồng. Vì vậy, nếu bạn còn đắn đo sử dụng sản phẩm eco-friendly nào thì đừng bỏ qua sản phẩm compostable nhé.