Dầu cọ là loại dầu thực vật được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới. Với lượng tiêu thụ lớn, nhu cầu hiện tại của sản phẩm này không thể được đáp ứng một cách bền vững và kết quả là chúng ta đang chứng kiến sự mất mát hàng loạt các môi trường sống. Động vật hoang dã tuyệt chủng hoặc buộc phải di dời, vi phạm quyền con người và những tác động ngày càng mạnh mẽ của biến đổi khí hậu. Theo ước tính, có 193 loài được liệt kê là cực kỳ nguy cấp, nguy cấp hoặc dễ tổn thương trong Danh sách Đỏ của IUCN bị ảnh hưởng ở các khu vực Đông Nam Á, Châu Phi và Mỹ Latinh, do tác động tiêu cực của dầu cọ.
Loại cây này chỉ có thể trồng trong phạm vi 10 độ quanh xích đạo, tức là các vùng nhiệt đới của Trái Đất. Nhu cầu dầu cọ gây áp lực lớn lên khu vực này, dẫn đến việc sản xuất không bền vững và gây ra nạn phá rừng nghiêm trọng. Do tính đa năng của dầu cọ và sự gia tăng dân số, nhu cầu chắc chắn sẽ tiếp tục tăng để rồi tiếp tục tạo thêm áp lực lên các hệ sinh thái tự nhiên. Chúng ta phải tìm ra các giải pháp thay thế bền vững để các vùng nhiệt đới có thể phục hồi và phát triển.
Rừng mưa bị phá để nhường chỗ cho các đồn điền. Nhiều loài bị giết trong quá trình phá rừng hoặc chết đói sau khi môi trường sống tự nhiên của chúng bị lấy đi. Kể từ năm 1980, sản lượng dầu cọ đã tăng gấp mười lần, với dự đoán rằng sản lượng sẽ tăng 50% vào năm 2050 (Greenpalm). Indonesia là nước sản xuất dầu cọ lớn nhất, tiếp theo là Malaysia, cả hai quốc gia chiếm 85% sản lượng dầu cọ thế giới. Gần đây, sản lượng dầu cọ cũng tăng ở Bắc và Nam Mỹ.
Xung đột giữa con người và động vật hoang dã thường tăng sau khi các đồn điền được thành lập. Khi các loài mất môi trường sống và bị di dời, chúng thường chạy vào các khu dân cư dẫn đến xung đột. Một số loài, bao gồm hơn 50% đười ươi (WWF), hiện sống ngoài các công viên quốc gia, được bảo vệ do tốc độ phá rừng cao. Khi động vật hoang dã bị đẩy khỏi môi trường sống, chúng thường bị giết vì gây ra rối loạn.
Biến đổi khí hậu
Phá rừng nhiệt đới chiếm 15% tổng lượng ô nhiễm gây hiệu ứng nhà kính toàn cầu hàng năm. Rừng là một trong những bể chứa carbon tự nhiên lớn nhất thế giới, có nghĩa là sức khỏe của rừng rất quan trọng trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu. Khi cây bị chặt hoặc đốt sẽ thải ra khí quyển lượng khí CO2. Sản xuất dầu cọ không bền vững đang phá hủy các rừng nhiệt đới giàu carbon và đất than bùn, góp phần đáng kể vào hiện tượng nóng lên toàn cầu. Việc phá hủy đất than bùn đặc biệt gây ô nhiễm vì các hệ sinh thái này chứa lượng carbon khổng lồ, có thể tạo ra khí nhà kính gấp hơn 2.000 lần so với đốt dầu diesel.
Một nghiên cứu mới được công bố trên Science of the Total Environment đã xem xét tính hợp lệ của dầu cọ bền vững chứng nhận và kết quả thật đáng báo động.
Nghiên cứu phân tích dữ liệu 30 năm ở Sumatra và Borneo, sử dụng hình ảnh vệ tinh để theo dõi sự mở rộng của các đồn điền dầu cọ được chứng nhận bền vững. Kết quả cho thấy chứng nhận bền vững gây hiểu lầm, vì không tính đến tình trạng đất gần đây. Nếu không áp dụng các hướng dẫn nghiêm ngặt hơn cho dầu cọ bền vững, chúng ta có thể chứng kiến sự sụp đổ của hệ sinh thái rừng nhiệt đới toàn cầu.
Chuỗi thời gian 30 năm cho thấy một phần lớn môi trường sống của các loài nguy cấp và hầu như toàn bộ rừng nhiệt đới nguyên sinh đã bị tàn phá gần đây để nhường chỗ cho các đồn điền dầu cọ. Nghiên cứu chỉ ra rằng các đồn điền dầu cọ chứng nhận bền vững tại Indonesia đã thay thế 92,3% rừng nhiệt đới năm 1984, chủ yếu trong vòng 30 năm qua. Trong số này, 51 cơ sở cung ứng được chứng nhận RSPO tại Indonesia vẫn còn rừng đầy đủ đến năm 1990, và 5 trong số đó vẫn là rừng mưa đến năm 2000. Tại Malayan Borneo, trong khoảng 470.000 ha thuộc 173 khu nhượng quyền RSPO, chỉ còn khoảng 3.300 ha rừng mưa phân mảnh vào năm 2020. Điều này cho thấy sự hiểu sai về “bền vững” trong ngành dầu cọ được chứng nhận.
“Mỗi khu vực là rừng hôm qua, bị khai thác hôm nay, có thể sẽ trở thành đồn điền bền vững ngày mai hoặc ngày kia.”
Nghiên cứu này rõ ràng chứng minh rằng những tuyên bố hiện tại về dầu cọ bền vững hoàn toàn không chính xác.
Nếu xu hướng này tiếp tục, các loài nguy cấp như đười ươi, hổ Sumatra, tê giác Sumatra, voi Sumatra và các loài khác sống trong rừng sẽ tiếp tục mất môi trường sống và đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.
Đây không phải lần đầu tiên dầu cọ bền vững bị chỉ trích vì thiếu các hướng dẫn và quy trình hiệu quả. Tháng 9/2018, báo cáo Final Countdown của Greenpeace International đã phơi bày các vụ phá rừng gần đây hoặc vi phạm khác của 14 thành viên RSPO hoặc các bên liên quan. Greenpeace khẳng định:
“Vi phạm các tiêu chuẩn và quy trình của RSPO vẫn mang tính hệ thống và lan rộng.”
Nếu điều này tiếp tục, rừng nhiệt đới sẽ bị khai thác đến mức không thể phục hồi – điều này hoàn toàn không bền vững.
Hiện nay, chứng nhận dầu cọ bền vững vẫn dẫn đến suy thoái rừng nhiệt đới và mất mát động vật hoang dã nghiêm trọng. Khi dân số thế giới tiếp tục tăng, nhu cầu về dầu thực vật sẽ còn tăng cao. Cần tìm nguồn thay thế dầu cọ và đồng thời áp dụng chứng nhận dầu cọ bền vững nghiêm ngặt và hiệu quả hơn.
Natural Joint Stock Company tại TP.HCM, Việt Nam đã sản xuất xà phòng từ dừa cho khách sạn và resort trên toàn thế giới hơn 10 năm. Chúng tôi sử dụng phương pháp ép lạnh truyền thống, hoàn toàn an toàn cho người dùng và thân thiện với môi trường.
