Tương tự rác thải trên đất liền, nhựa đại dương – nhựa ocean-bound đã trở thành một vấn đề quan trọng cần giải quyết suốt vài thập kỷ đổ lại đây. Ngày càng nhiều các bài báo, bảng tin hay thậm chí nghiên cứu về việc phát hiện vi nhựa trong các sinh vật biển và việc nhựa ảnh hưởng thế nào tới đại dương xuất hiện khắp nơi. Vậy, làm thế nào để hạn chế hay ngăn ngừa tình trạng này? Trước tiên, ta cần đi sâu vào tìm hiểu nhựa ocean-bound, loại nhựa vốn chiếm tỉ trọng lớn rác thải ra đại dương.
Khám phá nhựa ocean-bound
Trên thực tế, 80% rác thải có mặt trên biển hiện tại đều xuất phát từ nhựa đại dương hay còn biết với cái tên nhựa ocean-bound (Ocean-bound plastic – OBP). Đây là tên gọi chung cho những rác thải nhựa bị bỏ hoang trong phạm vi 50km tính từ bờ biển. Những rác thải nhựa này bao gồm cả loại nhựa có thể tái chế lẫn không thể tái chế, phân thành bốn nhóm chính:
- OBP tiềm ẩn: rác thải trong vòng 50km chưa qua xử lý.
- OBP đường thủy: rác thải cách sông 50m hoặc nằm trong sông ngòi.
- OBP bờ biển: rác thải cách bờ biển 200m.
- Đồ câu cá OBP: lưới, dây câu và bẫy đánh cá đã qua sử dụng.
Nhựa ocean-bound không chỉ là những rác thải ta quăng xuống biển mà còn bao gồm rác thải trên đất liền sẽ trôi dạt ra đại dương trong tương lai. Đương nhiên, phần lớn nhựa ocean-bound tới từ các quốc gia có đường bờ biển. Song, không phải cứ sản xuất hoặc tiêu thụ nhiều nhựa thì đồng nghĩa với việc sở hữu lượng rác thải cao.
Theo thống kê nghiên cứu, châu Á đang chiếm tỷ trọng lớn rác ocean-bound trên thế giới. Bởi thời tiết ở các quốc gia thuộc khu vực này thường mưa nhiều quanh năm đi kèm hệ thống xử lý chất thải chưa quá phát triển. Những rác thải nhựa bị bỏ quên tồn đọng gần bờ biển sẽ dễ dàng bị cuốn trôi ra biển vào thời điểm mưa lũ.
Một số trường hợp dẫn đến tích trữ nhựa ocean-bound
Không có hệ thống thu gom rác
Một số khu vực không có hệ thống thu gom rác thải rõ ràng thường dẫn đến việc rác thải bị chất đống trên đường và một số bãi đất trống. Song, trong một số trường hợp, rác thải cũng bị quăng trực tiếp xuống sông, ngòi.
Hệ thống thu gom rác thải chưa hiệu quả
Hệ thống thu gom rác thải bị coi là chưa hiệu quả khi việc thu gom dù có diễn ra nhưng không được thường xuyên. Điều này cũng sẽ dẫn đến khả năng hình thành các bãi rác thải chất đống do tốc độ xử lý không kịp thời. Nếu ở gần sông ngòi hoặc biển, lượng rác thải này hoàn toàn có thể theo những đợt mưa lớn hoặc bão lũ trôi dạt ra đại dương.
Rác thải từ hoạt động đánh bắt thủy sản
Đối với các nước phát triển mạnh về đánh bắt thủy sản thì ngư cụ đã qua sử dụng thường chiếm một phần trong nhựa ocean-bound. Chúng bao gồm tất cả các dụng cụ liên quan tới đánh bắt thủy sản như lưới, phao, dây, cần câu,…Ngoài ra, những vật liệu nhựa ngư dân thu được trong quá trình thả lưới và đem về đất liền thay vì ném lại biển cũng được tính là rác thải nhựa bị vứt bỏ thuộc nhựa ocean-bound.
Bảo vệ đại dương khỏi nhựa ocean-bound
Bởi hầu hết nhựa ocean-bound có nguồn gốc từ việc bị bỏ mặc và hệ thống xử lý rác thải kém nên quan trọng nhất, ta cần thu gom phần rác thải này trước lúc chúng tràn vào sông ngòi, đại dương. Bên cạnh đó, ta còn phải vận động người dân không chất đống rác thải ở quá gần bờ biển trong khi dần dần cải thiện hệ thống xử lý rác thải.
Đồng thời, việc thu gom nhựa ocean-bound cũng có những ích lợi riêng đối với nền kinh tế vì ta có thể tái chế loại nhựa này thành vật liệu ocean-bound nhằm tạo nên một số sản phẩm thương mại có ích trong đời sống sinh hoạt hằng ngày. Đương nhiên, quá trình thu gom rác thải lẫn tái chế nhựa đại dương sẽ cần đến một nguồn nhân lực lao động mới, góp phần tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương ven biển.
Kết luận
Nhựa ocean-bound hay còn gọi nhựa đại dương là một mối nguy hiểm tiềm tàng lớn đối với không chỉ biển, sinh vật biển mà còn cả chúng ta. Chính vì thế, thu gom và tái chế nhựa ocean-bound đang được vận động ngày một nhiều hơn qua các chương trình bảo vệ môi trường. Bằng cách ấy, ta vừa có thể tạo ra các sản phẩm mới từ vật liệu ocean-bound đã qua tái chế vừa giảm đi lượng rác thải nhựa, vi nhựa ra đại dương mênh mông.